Narsistik kişilik bozukluğu (NKB) olan bir kişi, genellikle aşırı benlik sevgisi, başkalarına karşı empati eksikliği ve üstünlük duygusu ile tanınır. Bu bozukluğu olan kişiler, kendilerini genellikle çok özel ve önemli hissederler ve diğerlerinin onlara hayranlık duymasını beklerler. Narsistik kişilik bozukluğunun belirgin özellikleri ve davranışları şu şekilde özetlenebilir:
Büyüklenmeci Davranışlar ve Kendini Yücelten Tutum
Kendi önemini abartma: Narsistik kişilik bozukluğu olan kişiler, başarılarını, yeteneklerini ve özelliklerini abartma eğilimindedir. Kendilerini genellikle diğerlerinden üstün, özel veya benzersiz olarak görürler.
Hayranlık bekleme: Kendi başarıları ve yetenekleri hakkında sürekli olarak ilgi ve onay ararlar. Bu kişiler, sürekli takdir edilme ve beğenilme ihtiyacı duyarlar.
Özel muamele talep etme: NKB’li kişiler, sıradan insanlardan farklı ve özel oldukları inancıyla başkalarının onlara özel muamelede bulunmalarını beklerler.
Empati Eksikliği ve Başkalarını Kötüye Kullanma
Empati eksikliği: Narsistik kişiler, başkalarının duygularını anlamakta veya onlara saygı göstermekte zorluk çekerler. Onlar için başkalarının duyguları ve ihtiyaçları genellikle önemsizdir.
Başkalarını sömürme: Başkalarını kendi çıkarları doğrultusunda kullanabilirler, onları duygusal olarak manipüle edebilirler. İhtiyaç duyduklarında başkalarını istismar edebilir, ancak bir karşılık almakta da isteklidirler.
Aşırı Başarı, Güç ve Tanınma Arayışı
Başarıya takıntı: NKB’li bireyler, kendi başarılarını sürekli olarak öne çıkarma eğilimindedir. Büyük hedefler ve projelerle meşgul olabilirler, ancak bu başarıların çoğu sadece görünüşte olabilir.
Tanınma arayışı: Sürekli olarak takdir edilmek isterler ve başkalarından özel ilgi görmek beklerler. Eğer bu hayranlık ve tanınma eksikse, öfkelenebilir veya depresyona girebilirler.
İlişkilerde Sorunlar
Sürekli alttan alma talebi: Narsistik kişiler, ilişkilerinde genellikle diğerlerinin onlara ilgi ve saygı gösterdiğini beklerler. Bu kişiler ilişkilerde duygusal olarak yüzeysel olabilir ve başkalarından sürekli bir doğrulama beklerler.
İstikrarsız ve yüzeysel ilişkiler: Çünkü narsistik kişiler başkalarının ihtiyaçlarına duyarsızdırlar, ilişkilerinde genellikle istikrarsızlık yaşanır. Özellikle duygusal bağ kurma konusunda zorluk çekerler.
Kritik ve Öfke Eğilimleri
Eleştiriye tahammülsüzlük: Narsistik kişiler, kendilerini sürekli olarak mükemmel görmek isterler, bu nedenle eleştiriler karşısında aşırı hassas olabilirler. Eleştiri aldıklarında savunmaya geçebilir, öfkelenebilir veya küçümseyebilirler.
Öfke patlamaları: Kendilerine karşı duyulan saygı eksikliği veya tanınmama durumunda narsistik bireyler, öfke patlamaları yaşayabilir ve çevrelerine zarar verebilirler.
İdealize Etme ve Değersizleştirme
İdealize etme: Başlangıçta narsistik kişiler, kendilerini hayranlıkla izleyen ve onları takdir eden insanları idealize edebilirler. Ancak bu kişilerin, ilişkilerde değerli oldukları zamanlar, genellikle hayal kırıklığına uğrayabilir ve bu kişiler değersizleşebilir.
Değersizleştirme: İdealize ettikleri kişilerle ilişkileri bozulduğunda, o kişiyi küçümseyebilir veya onlara değer vermeyebilirler.
Sürekli Rekabet ve Başkalarını Küçümseme
Rekabetçi olma: NKB’li kişiler, sürekli olarak diğer insanlarla rekabet ederler. Onları geçmeye veya daha iyi olmaya yönelik bir ihtiyaç duyarlar. Rakiplerini küçümseme eğilimindedirler.
Başkalarını küçümseme: Narsistik kişiler, başkalarını genellikle aşağılar, çünkü kendilerini onlardan üstün görürler.
Nasıl Tanınır?
Narsistik kişilik bozukluğu, genellikle bu davranış ve tutumlarla kendini gösterir. Ancak, tanı koymak profesyonel bir psikolog ya da psikiyatristin yapması gereken bir işlemdir. Narsistik kişilik bozukluğuna sahip bir kişiyle iletişimde, onlara aşırı takdir ve hayranlık göstermeleri gerekmediğini anlamak, sınırları belirlemek ve onları manipülasyona uğratmamaya dikkat etmek önemlidir.
Eğer bu özellikler bir kişinin davranışlarında sürekli olarak gözlemleniyorsa, o kişinin narsistik kişilik bozukluğundan muzdarip olma ihtimali olabilir. Ancak, kesin tanı için profesyonel bir değerlendirme gereklidir.
Sevgi ve Saygılarımla, Murat Kaplan