Geribildirim almak ve vermek, biyolojik olarak beyin kimyasını, psikolojik olarak ise duygu ve düşünce dünyasını etkileyen karmaşık bir süreçtir. Sağlıklı, kıvamında ve yapıcı geribildirim, hem bireysel hem de sosyal düzeyde olumlu etkiler yaratabilirken, dengesiz veya yıkıcı geribildirim olumsuz etkiler doğurabilir. Bu nedenle, geribildirimin niteliği ve sunuluş biçimi büyük önem taşır.
BİYOLOJİK ETKİLER:
1. Beyin Kimyası:
Dopamin Salgısı: Olumlu geribildirim almak, ödül sistemi aracılığıyla dopamin salgısını artırır. Bu, mutluluk ve motivasyon hissi yaratır.
Kortizol Seviyesi: Olumsuz geribildirim ya da yapıcı eleştiri, stres hormonu olan kortizol seviyesini yükseltebilir. Bu da stres ve kaygıya yol açabilir.
2. Otonom Sinir Sistemi:
Geribildirim almak, kalp atış hızını ve nefes alışverişini etkileyebilir. Olumlu geribildirim parasempatik sistemi aktive ederek rahatlama sağlarken, olumsuz geribildirim sempatik sistemi aktive ederek “savaş ya da kaç” tepkisini tetikleyebilir.
PSİKOLOJİK ETKİLER:
1. Özsaygı ve Öz Güven:
Olumlu geribildirim, özsaygıyı artırabilir ve bireyin kendine olan güvenini pekiştirebilir.
Sürekli olumsuz geribildirim ise özsaygının düşmesine ve özgüvenin sarsılmasına yol açabilir.
2. Öğrenme ve Gelişim:
Yapıcı geribildirim, bireyin hatalarını görmesini ve gelişmesini sağlar. Öğrenme sürecini hızlandırır ve kişisel gelişimi destekler.
3. Motivasyon:
Pozitif geribildirim motivasyonu artırırken, aşırı eleştirel ya da yetersiz geribildirim motivasyonu düşürebilir.
4. Duygusal Tepkiler:
Olumlu geribildirim, mutluluk ve tatmin duyguları yaratırken, olumsuz geribildirim üzüntü, hayal kırıklığı veya öfkeye neden olabilir.
SOSYAL ETKİLER:
1. Bağ Kurma:
Yapıcı ve empatik geribildirim, güven duygusunu pekiştirir ve ilişkileri güçlendirir.
2. İşbirliği ve Ekip Ruhu:
Geribildirim süreçleri, takım içindeki iletişimi ve işbirliğini artırarak ortak hedeflere ulaşmayı kolaylaştırır.
Olumlu geri bildirim, kişinin motivasyonunu artırmak, güçlü yönlerini desteklemek ve gelişim alanlarına yapıcı şekilde dikkat çekmek için etkili bir yöntemdir. İşte olumlu geri bildirim vermek için kullanabileceğiniz bazı teknikler:
1. Net (Spesifik) Olun
Genel övgüler yerine, belirli davranış veya başarıyı vurgulayın.
Örnek: “Sunum sırasında verileri net bir şekilde açıklaman, herkesin konuyu daha iyi anlamasını sağladı.”
2. Samimi ve İçten Olun
Geri bildiriminiz içten olmalı ve yapmacıklıktan uzak durmalısınız. Gerçekten takdir ettiğiniz noktaları vurgulayın.
3. Zamanında Verin
Geri bildirimi mümkün olduğunca çabuk verin. Olay tazeyken verilen geri bildirim daha etkili olur.
4. Davranışa Odaklanın, Kişiliğe Değil
Kişiyi değil, sergilediği davranışı övün.
Örnek: “Zor bir durumda soğukkanlı kalman, ekibin moralini yüksek tuttu.”
5. Denge Sağlayın
Olumlu yönleri vurgularken gelişim fırsatlarını da dile getirin. Ancak bunu yapıcı bir dille yapın.
Örnek: “Projenin tamamlanma sürecindeki titizliğin etkileyiciydi, belki zaman yönetimi üzerinde biraz daha çalışarak daha da etkili olabilirsin.”
6. ‘Ben’ Dili Kullanın
Geri bildirimi verirken kendi gözlemlerinizi vurgulamak için “ben” dilini kullanın.
Örnek: “Görüşmelerdeki katkıların benim için çok değerliydi.”
7. Gelişimi Takip Edin
Daha önce verdiğiniz geri bildirimin sonuçlarını izleyin ve gelişimi fark ettiğinizde bunu da belirtin.
Örnek: “Geçen ay üzerinde çalıştığın raporlama sürecinde önemli bir ilerleme gördüm.”
8. Sandviç Yöntemi
Olumlu bir geri bildirimle başlayın, geliştirilmesi gereken noktayı belirtin ve tekrar olumlu bir notla bitirin.
Örnek:
“Ekibe verdiğin destek gerçekten çok değerli. Belki zaman zaman daha fazla delege edebilirsin. Ama liderlik yeteneklerin kesinlikle etkileyici.”
Sevgi ve saygılarımla, Murat Kaplan