- Gözlere odaklanarak güven ve dikkat algısını öğrenirler.
- Ağız ve kaş hareketlerini takip ederek duyguları ayırt etmeye başlarlar.
- Sosyal etkileşimlerle yüz ifadeleriyle eşleşen duyguları öğrenirler.
- Bebekler, ağız ifadelerini daha az görebildiği için, yüzlerden alınan duygusal bilgileri eksik alabilirler.
- Görsel ipuçlarının eksikliği, FFA’nın gelişiminde gecikmelere yol açabilir.
- Yüz ifadeleriyle duygular arasındaki bağlantıyı öğrenme süreci daha zor olabilir.
- Gözler ve kaş ifadeleri de duyguların anlaşılmasında önemli olduğundan, bebekler bu ipuçlarına daha fazla odaklanabilir.
- Ebeveynler, maskesiz ortamlarda bebekleriyle daha fazla yüz teması kurarak bu açığı kapatabilirler.
- Ses tonu, dokunma ve jestler gibi ek sosyal ipuçları bebeklerin öğrenmesine yardımcı olabilir.
- Bir çalışmada, pandemi sırasında doğan bebeklerde OSB tarama testlerinde pozitif sonuçların arttığı gözlemlendi.
- Ancak, başka çalışmalar bu artışın belirgin olmadığını göstermektedir.
- Bol bol göz teması kurun.
- Mimikleri abartarak kullanın.
- Maskesiz ortamlarda yüz ifadelerinizi gösterecek fırsatlar yaratın.
- Bebekle aynaya bakarak yüzleri tanımasını sağlayın.
- Ses tonu, el hareketleri ve jestlerle sosyal ipuçlarını destekleyin.
- Bebeklerin yüz ifadelerine maruziyeti, sosyal ve bilişsel gelişimleri açısından önemlidir.
- FFA, erken yaşlarda yüz algısının gelişimiyle doğrudan ilişkilidir.
- Maske kullanımı, bebeklerin yüz ifadelerini tam olarak görmelerini engelleyebilir, ancak göz teması ve diğer sosyal ipuçlarıyla bu durum telafi edilebilir.
- Pandemi döneminde doğan bebeklerde otizm riskiyle ilgili kesin kanıtlar bulunmamaktadır, ancak çevresel faktörlerin gelişim üzerindeki etkileri daha fazla araştırılmalıdır.
- Ebeveynler, bebeklerin yüz tanıma süreçlerini desteklemek için bilinçli etkileşimler sağlayabilir.
Birkaç Kaynakça:
1. Yüz Tanıma ve FFA Gelişimi
Haxby, J. V., Hoffman, E. A., & Gobbini, M. I. (2000). “The distributed human neural system for face perception.” Trends in Cognitive Sciences, 4(6), 223-233.
🔗 DOI: 10.1016/S1364-6613(00)01482-0
Bu makale, yüz algısı ile ilişkili beyin bölgelerini ve özellikle Fusiform Face Area’nın (FFA) nasıl çalıştığını detaylandırır.
Kanwisher, N., McDermott, J., & Chun, M. M. (1997). “The Fusiform Face Area: A Module in Human Extrastriate Cortex Specialized for Face Perception.” The Journal of Neuroscience, 17(11), 4302-4311.
🔗 DOI: 10.1523/JNEUROSCI.17-11-04302.1997
FFA’nın insan beyninde yüz tanıma için özelleşmiş bir bölge olduğunu gösteren temel çalışmalardan biri.
2. Bebeklerde Yüz Tanıma Gelişimi
Johnson, M. H., & Morton, J. (1991). “Biology and cognitive development: The case of face recognition.” Blackwell Publishing.
Bebeklerin doğumdan itibaren yüzlere karşı nasıl özel bir ilgi geliştirdiğini açıklayan temel bir kaynak.
Pascalis, O., de Haan, M., & Nelson, C. A. (2002). “Is face processing species-specific during the first year of life?” Science, 296(5571), 1321-1323.
🔗 DOI: 10.1126/science.1070223
Bu çalışma, bebeklerin ilk yıl boyunca yüzleri nasıl algıladığı ve farklı türler arasında yüz tanıma yetilerini nasıl şekillendirdiği üzerine önemli bulgular sunar.
3. Maske Kullanımı ve Bebeklerin Yüz Algısı
Green, J., Staffieri, S. E., McDonald, N. M., et al. (2021). “The Impact of Face Masks on Social Communication in Infants During COVID-19.” Infancy, 26(6), 893-910.
COVID-19 sürecinde yüz maskelerinin bebeklerin yüz algısı ve sosyal etkileşimleri üzerindeki potansiyel etkilerini araştıran önemli bir çalışma.
Shahidi, N., Basirat, A., & Eghlidi, J. (2022). “Face Mask Use and Infant Face Perception: A Systematic Review.” Developmental Science, 25(2), e13120.
Maske kullanımının bebeklerin yüz algısı ve tanıma süreçlerine nasıl etki ettiğini sistematik olarak gözden geçiren bir makale.
4. FFA, Otizm ve Yüz Tanıma
Schultz, R. T., Grelotti, D. J., Klin, A., et al. (2003). “The Role of the Fusiform Face Area in Social Cognition: Implications for the Pathobiology of Autism.” Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences, 358(1430), 415-427.
Otizm spektrum bozukluğu olan bireylerde FFA’nın nasıl farklı çalıştığını ve sosyal biliş ile nasıl ilişkilendirildiğini inceleyen temel makalelerden biri.
Weigelt, S., Koldewyn, K., & Kanwisher, N. (2012). “Face identity recognition in autism spectrum disorders: A review of behavioral studies.” Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 36(3), 1060-1084.
🔗 DOI: 10.1016/j.neubiorev.2011.12.008
Otizmli bireylerde yüz tanıma yeteneklerinin nasıl farklı olduğunu ele alan kapsamlı bir derleme.
5. COVID-19 ve Bebeklerin Gelişimi Üzerine Etkileri
Boser, U., & Bachman, H. (2022). “How COVID-19 Affected Infant Development: A Longitudinal Study.” Child Development Perspectives, 16(2), 57-64.
COVID-19 döneminde doğan bebeklerin gelişim süreçleri üzerine yapılan uzun vadeli bir çalışma.
Shuffrey, L. C., Firestein, M. R., Kyle, M. H., et al. (2022). “Association of Birth During the COVID-19 Pandemic With Neurodevelopmental Status at 6 Months in Infants With and Without In Utero Exposure to Maternal SARS-CoV-2 Infection.” JAMA Pediatrics, 176(6), e215563.
🔗 DOI: 10.1001/jamapediatrics.2021.5563
Pandemi sürecinde doğan bebeklerin nörogelişimsel durumlarını inceleyen bir çalışma.
- Sevgi ve saygılarımla, Murat Kaplan